Maliyyə və mühasibat uçotu, iş dünyasının iki əsas və ayrılmaz anyayışlarından hissədir. Hər iki proses şirkət və təşkilatların idarə olunması və maliyyə proseslərinin tənzimlənməsi üçün əhəmiyyətlidir, lakin hər ikisi müstəqil və özünəməxsus prosesləri ifadə edir. Ancaq bu iki termin bir çox insanlar arasında qarışıqlığa səbəb olur. Bu blogda, maliyyə və mühasibat uçotu arasındakı əsas fərqləri və hər birinin mühüm rolunu ətraflı şəkildə izah edəcəyik.
Maliyyə uçotu (Financial Accounting), əsasən bir şirkətin və ya təşkilatın maliyyə icrasının təhlil edilməsi və informasiya paylaşılması məqsədi ilə həyata keçirilir. Maliyyə uçotunun əsas üç məqsədi var:
-məlumat təmin etmə: maliyyə uçotu, işin və ya şirkətin maliyyə məlumatlarını xarici tərəfdaşlarla, o cümlədən, investorlar, kreditçilər və dövlət orqanları ilə bölüşür. Bu məlumatlar, şirkətin vəziyyətini qiymətləndirmək və şirkətə investisiya qoymaq üçün lazımi məlumatları təmin edir;
-maliyyə icrasını qiymətləndirmə: maliyyə uçotu, şirkətin gəlirini, xərclərini, aktivlərini və passivlərini əks etdirən maliyyə hesabatları hazırlayır. Bu hesabatlar, şirkətin ümumi maliyyə naliyyətlərini qiymətləndirir və lazımi məlumatları təmin edir;
-maliyyə uçotu, qanuni tələblərə və qanuni tənzimləmələrə riayət etməyi təmin edir. Şirkətlər, maliyyə hesabatlarını qanuni şərtlərə uyğun şəkildə hazırlamalıdır. Bu, şirkətlərin hüquqi norma və standartlara riayət etməsini təmin edir.
Mühasibat uçotu (Management Accounting) isə bir şirkətin daxili maliyyə proseslərinin idarə olunmasına kömək edir və daxili məlumatları təşkil edir. Bu, şirkətin daxili əməliyyatları, büdcələnməsi, sərmayələşdirilməsi və icrasının tənzimlənməsi üçün istifadə olunur. Mühasibat uçotunun əsas məqsədləri nələrdir?
-idarəetmə tənzimləməsi, bir şirkətin daxili resurslarını optimal şəkildə təqdim etməyə kömək edir. İş əməliyyatlarının, bölmələrin və şirkətin genişlənmə strategiyalarının effektiv şəkildə planlanmasına imkan verir;
-büdcələmə, bir şirkətin gəlir və xərclərini idarə etmək və büdcəsini hazırlamaq üçün məlumatları təmin edir. Bu, şirkətin planlarını və məqsədlərini yerinə yetirmək üçün strategiyanı təyin etməyə kömək edir;
-mənimsəmə və idarəetmə, yeni layihələrin, məhsulların və xidmətlərin mənimsəmə və idarə edilmə prosesini tənzimləyir. Bu, şirkətin inkişafına və böyüməsinə kömək edir;
-mühasibat uçotu, şirkətin nailiyyətini izləmək, əməliyyatları təhlil etmək, təkmilləşdirmək və səhvləri düzəltmək üçün məlumatları təmin edir.
Maliyyə uçotu və mühasibat uçotu arasındakı fərq nədir?
Maliyyə uçotu, maliyyə məlumatlarını xarici tərəflər üçün təqdim edir, əsasən maliyyə hesabatları ilə işləyir və işin ümumi vəziyyətini göstərir. Mühasibat uçotu isə şirkətin daxili məlumatlarına fokuslanır, daxili əməliyyatları idarə edir və performansı tənzimləyir.
Maliyyə və mühasibat uçotu, şirkətlərin və təşkilatların effektiv idarə olunmasına və maliyyələrinin nəzarət olunmasına kömək edən iki vacib prosesdir.