Əmək müqaviləsi, müÓ™ssisÓ™ Ó™mÓ™kdaşının vÓ™ rəhbərliyin hüquq, vÓ™zifÓ™lÓ™rini müÓ™yyÓ™n edÓ™n rÓ™smi sÓ™nÓ™ddir. Bu forma işÓ™qəbul zamanı rÓ™smilÓ™şdirilir vÓ™ hÓ™r iki tÓ™rÓ™f; işçi vÓ™ rəhbər tərəfindən imzalanır.
MüxtÓ™lif ölkÓ™lÓ™rdə əmək müqaviləsinin maddələri fÓ™rqlidir. MÓ™sələn Almaniyada uzun illÓ™r əmək müqaviləsinin Ó™sas bölmÓ™lÓ™rinÓ™:
-Ó™mÓ™k fÓ™aliyyÓ™ti;
-gÓ™lirlÓ™r (o cümlÓ™dÓ™n Ó™mÓ™khaqqı);
-müdafiÓ™ tÓ™dbirlÓ™ri (müvÓ™qqÓ™ti Ó™mÓ™k qabiliyyÓ™tsizliyi, Ó™lillik, ölüm halları);
-mÓ™zuniyyÓ™t;
-Ó™lavÓ™ işlÓ™rin görülmÓ™si qaydası;
-istehsal vÓ™ kommersiya sirlÓ™rini saxlamaq öhdÓ™liyi;
-ixtiraların rÓ™smilÓ™şdirilmÓ™si vÓ™ ödÓ™nilmÓ™si şÓ™rtlÓ™ri;
-müqavilÓ™nin qüvvÓ™dÓ™ olduğu müddÓ™t vÓ™ onu lÓ™ğv etmÓ™k qaydası aid edilirdi.
Əmək müqaviləsinin xüsusi növü işçilÓ™r vÓ™ rəhbərlik arasında bağlanmış Ó™mÓ™k sazişidir. Bu sazişdÓ™ Ó™mÓ™k münasibÓ™tlÓ™ri vÓ™ digÓ™r münasibÓ™tlÓ™r, hÓ™mçinin, tÓ™rÓ™flÓ™rin hüquq vÓ™ vÓ™zifÓ™lÓ™ri göstÓ™rilir.
Əmək münasibətlərinin tərəfləri:
Əmək münasibətləri işçilər ilə işəgötürənlər arasında əmək müqaviləsi əsasında yaranan və əmək hüquq normaları ilə tənzimlənən münasibətlərdir. Əmək münasibətlərinin bir tərəfində işçi, digər tərəfində isə işəgötürən çıxış edir.
İşçi, işəgötürənlə fərdi qaydada yazılı əmək müqaviləsi bağlayaraq müvafiq iş yerində haqqı ödənilməklə çalışan fiziki şəxsdir.
İşəgötürən, tam fəaliyyət qabiliyyətli olub işçilərlə əmək müqaviləsi bağlamaq, ona xitam vermək yaxud onun şərtlərini dəyişdirmək hüququna malik mülkiyyətçi və ya onun təyin (müvəkkil) etdiyi müəssisənin rəhbəri, səlahiyyətli orqanı, habelə, fiziki şəxsdir.
Əmək müqaviləsi, işəgötürənlə işçi arasında fərdi qaydada bağlanan əmək münasibətlərinin əsas şərtlərini, tərəflərin hüquq və vəzifələrini əks etdirən yazılı müqavilədir.
Əmək müqaviləsi bildirişi, əmək müqaviləsinin bağlanılmasının, ona dəyişiklik edilməsinin və ya xitam verilməsinin Azərbaycan Respublikası Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin elektron informasiya sistemində elektron qaydada qeydiyyata alınması məqsədi ilə işəgötürən tərəfindən həmin elektron informasiya sisteminə gücləndirilmiş elektron imza vasitəsi ilə daxil edilən elektron sənəddir. Həmin Bildiriş qeydiyyata alındıqdan sonra bu barədə 1 iş günündən gec olmayaraq sistem vasitəsilə işəgötürənə elektron qaydada məlumat göndərilir. Bundan sonra həmən əmək müqaviləsi hüquqi qüvvəyə minir.
Əmək müqaviləsinə yalnız Əmək Məcəlləsi ilə müəyyən edilmiş əsaslarla və qaydada xitam verilə bilər. Qeyd edilən əsaslar aşağıdakılardır:
-tərəflərdən birinin təşəbbüsü ilə;
-əmək müqaviləsinin müddətinin bitməsi;
-əmək şəraitinin şərtlərinin dəyişdirilməsi;
-müəssisənin rəhbərinin dəyişməsi ilə əlaqədar;
-tərəflərin iradəsindən asılı olmayan hallar;
-tərəflərin əmək müqaviləsində müəyyən etdiyi hallar.
Əmək müqaviləsi işəgötürən tərəfindən aşağıdakı əsaslarla ləğv edilə bilər:
-müəssisə ləğv edildikdə;
-işçilərin sayı və ya ştatları ixtisar edildikdə;
-peşəkarlıq səviyyəsinin, ixtisasının kifayət dərəcədə olmadığına görə işçinin tutduğu vəzifəyə uyğun gəlmədiyi barədə səlahiyyətli orqan tərəfindən müvafiq qərar qəbul edildikdə;
-işçi özünün əmək funksiyasını və ya əmək müqaviləsi üzrə öhdəliklərini yerinə yetirmədikdə yaxud Əmək Məcəlləsinin 72-ci maddəsində sadalanan hallarda əmək vəzifələrini kobud şəkildə pozduqda;
-sınaq müddəti ərzində işçi özünü doğrultmadıqda;
-dövlət büdcəsindən maliyyələşən müəssisə əməkdaşı işçi kimi yaş həddinə çatdıqda.